بیماری عروق شریانی اندام های تحتانی
اکثر بیماران مبتلا به Lower Extremity Artery Disease (LEAD) یا به اصطلاح “بیماری شریان اندام تحتانی” بدون علامت هستند. برای ارزیابی میزان بیماری عروق شریانی LEAD باید ظرفیت راه رفتن مورد ارزیابی قرار گیرد.
علائم بالینی به طور گسترده ای متفاوت است. علائم غیر معمول مکرر است. حتی بیماران بدون علامت مبتلا به LEAD در معرض خطر بالای حوادث قلبی عروقی یا به اصطلاح Cardiovascular (CV) Events هستند و باید از اکثر استراتژی های پیشگیری از CV، به ویژه کنترل دقیق عوامل خطر بهره مند شوند.
درمان های ضد ترومبوتیک در بیماران مبتلا به LEAD علامت دار اندیکاسیون دارد. هیچ فایده ثابت شده ای برای استفاده از آنها در بیماران بدون علامت وجود ندارد. شاخص مچ پا-بازویی به عنوان تست خط اول برای غربالگری و تشخیص LEAD نشان داده شده است [1]. این تست را می‌توان به کمک دستگاه ABI 8 کانال کمپانی SOT انجام داد.
3 بیماری رایج شریانی در عروق اندام های تحتانی عبارتند از :
- بیماری شریان محیطی (PAD)
- سندروم رینود
- بیماری برگر
بیماری شریان محیطی (PAD)
بیماری شریان محیطی یا Peripheral Artery Disease یک بیماری شایع است که در آن عروق تنگ شده باعث کاهش جریان خون در دست ها و یا پاها می شوند. در بیماری شریان محیطی (PAD)، پاها یا بازوها – معمولاً پاها – جریان خون کافی برای پاسخگویی به تقاضا را دریافت نمی کنند.
این موضوع ممکن است باعث درد پا در هنگام راه رفتن (لنگش) و سایر علائم شود. بیماری شریان محیطی معمولاً نشانه ای از تجمع رسوبات چربی در شریان ها (آترواسکلروز) است. آترواسکلروز باعث باریک شدن رگ ها می شود که می تواند جریان خون را در پاها و گاهی اوقات بازوها کاهش دهد [2].
علائم:
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری شریان محیطی دارای علائم خفیف یا بدون علائم هستند. برخی افراد هنگام راه رفتن پا درد دارند (لنگش).
علائم لنگش شامل درد عضلانی یا گرفتگی در پاها یا بازوها است که در حین ورزش شروع می شود و با استراحت پایان می یابد. درد بیشتر در ساق پا احساس می شود. درد از خفیف تا شدید متغیر است. درد شدید ساق پا ممکن است راه رفتن یا سایر انواع فعالیت بدنی را سخت کند.
سایر علائم بیماری شریان محیطی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردی در ساق پا یا پا، به خصوص در مقایسه با طرف دیگر
- بی حسی یا ضعف پا
- بدون نبض یا نبض ضعیف در پاها یا پاها
- گرفتگی دردناک در یک یا هر دو عضلات باسن، ران یا ساق پا پس از فعالیت‌های خاص، مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
- پوست براق روی پاها
- رنگ پوست روی پاها تغییر می کند
- رشد آهسته ناخن های پا
- زخم های روی انگشتان پا، پاها یا ساق پا که بهبود نمی یابند
- درد هنگام استفاده از بازوها، مانند درد و گرفتگی هنگام بافتن، نوشتن یا انجام سایر کارهای دستی
- اختلال در نعوظ
- ریزش مو یا رشد کندتر مو در پاها
اگر بیماری شریان محیطی بدتر شود، ممکن است در هنگام استراحت یا دراز کشیدن درد ایجاد شود. درد ممکن است خواب را مختل کند. آویزان کردن پاها روی لبه تخت یا راه رفتن ممکن است به طور موقت درد را تسکین دهد.
ریسک فاکتورها:
سیگار کشیدن یا ابتلا به دیابت خطر ابتلا به بیماری عروق محیطی را تا حد زیادی افزایش می دهد. موارد دیگری که خطر ابتلا به بیماری شریان محیطی را افزایش می دهند عبارتند از:
- سابقه خانوادگی بیماری شریان محیطی، بیماری قلبی یا سکته مغزی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سطوح بالای اسید آمینه ای به نام هموسیستئین که خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می دهد
- افزایش سن، به خصوص بعد از 65 سالگی (یا بعد از 50 سالگی اگر عوامل خطر آترواسکلروز را دارید)
- چاقی (شاخص توده بدنی بالای 30)
سندروم رینود
بیماری رینود باعث می شود برخی از نواحی بدن شما – مانند انگشتان دست و پا – در پاسخ به دمای سرد یا استرس احساس بی حسی و سردی کنید. در بیماری رینود، شریان‌های کوچک‌تری که خون را به پوست شما می‌رسانند، تنگ می‌شوند و جریان خون را به مناطق آسیب‌دیده محدود می‌کنند (وازواسپاسم).
زنان بیشتر از مردان به بیماری رینود مبتلا می شوند که به عنوان پدیده یا سندرم رینود نیز شناخته می شود. به نظر می رسد این بیماری در افرادی که در آب و هوای سردتر زندگی می کنند شایع تر است [3].
علائم و نشانه های بیماری رینود عبارتند از:
- سردی انگشتان دست یا پا
- تغییر رنگ در پوست شما در پاسخ به سرما یا استرس
- احساس بی‌حسی، گزگز یا درد گزنده هنگام گرم شدن یا کاهش استرس
در طول حمله رینود، نواحی آسیب دیده پوست شما معمولا ابتدا سفید می شوند. سپس اغلب آبی می شوند و احساس سردی و بی حسی می کنند. با گرم شدن و بهبود گردش خون، نواحی آسیب دیده ممکن است قرمز، ضربان دار، گزگز یا متورم شوند.
اگرچه رینود بیشتر انگشتان دست و پا را درگیر می کند، اما می تواند سایر نواحی بدن مانند بینی، لب ها، گوش ها و حتی نوک سینه ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. پس از گرم کردن، بازگشت جریان خون طبیعی به ناحیه می تواند 15 دقیقه طول بکشد.
بیماری برگر یا بورگر
بیماری بورگر یک بیماری نادر شریان ها و وریدهای بازوها و پاها است. در بیماری بورگر – که thromboangiitis obliterans نیز نامیده می‌شود – رگ‌های خونیِ ملتهب، متورم می‌شوند و می‌توانند با لخته شدن خون (ترومبی) مسدود شوند [4].
که در نهایت به موجب آسیب یا از بین رفتن بافت‌های پوست می‌شود. و ممکن است منجر به عفونت و قانقاریا شود. بیماری بورگر معمولاً ابتدا در دست ها و پاهای شما ظاهر می شود و در نهایت ممکن است نواحی بزرگ تری از بازوها و پاهای شما را درگیر کند.
تقریباً همه افرادی که به بیماری بورگر مبتلا می شوند سیگار می کشند یا از اشکال دیگر تنباکو مانند جویدن تنباکو استفاده می کنند. ترک انواع دخانیات تنها راه برای جلوگیری از بیماری بورگر است. برای کسانی که ترک نمی کنند، قطع تمام یا بخشی از اندام گاهی ضروری است.
علائم بیماری بورگر عبارتند از:
- گزگز یا بی حسی در دست ها یا پاها.
- دست ها یا پاهای رنگ پریده، قرمز یا آبی.
- دردی که ممکن است در پاها و یا در بازوها و دستان شما بیاید و برود. این درد ممکن است زمانی رخ دهد که از دست ها یا پاهای خود استفاده می کنید و هنگامی که آن فعالیت را متوقف می کنید (لنگش)، یا زمانی که در حالت استراحت هستید، کاهش می یابد.
- التهاب در امتداد سیاهرگ درست زیر سطح پوست (به دلیل لخته شدن خون در ورید).
- انگشتان دست و پا که هنگام قرار گرفتن در معرض سرما رنگ پریده می شوند (پدیده رینود).
- زخم های باز دردناک در انگشتان دست و پا.
[1] مقاله بیماری شریان اندام تحتانی انجمن قلب اروپا
[2] بیماری شریان محیطی (PAD) علائم و ریسک فاکتورها